Lang niet alle eigendommen van de Koninklijke Schenking liggen er bewonderenswaardig bij. Ook jarenlange leegstand, vandalisme en verval zijn een onderdeel van het verhaal, hoewel de Schenking zichzelf op de borst klopt dat ze een laatste baken is tegen verloedering.
‘Mijn eigendommen moeten hun oorspronkelijk cachet behouden.’ Het was destijds, in 1900, één van dé voorwaarden die koning Leopold II de Belgische staat oplegde toen hij die een waslijst aan historische gebouwen schonk, van Oostende over Laken tot de Ardennen.
Het koninklijk besluit van 1930 dat van de Koninklijke Schenking een zelfbedruipende openbare instelling maakte, legt de Schenking zelfs letterlijk op dat ze moet ‘voorzien in het beheer, het goede onderhoud en de bewaring van de bewuste goederen’. En nog deze week, na onze eerste onthullingen, argumenteerde Paul Buysse, de voorzitter van de Schenking, dat de instelling een baken is om het koninklijk patrimonium niet te laten verloederen.
De Koninklijke Schenking is een unieke constructie in de wereld die 7.500 hectare vastgoed beheert. Journalisten van De Tijd, Knack, Apache en VRT NWS voerden voor het eerst in 90 jaar diepgaand onderzoek naar haar patrimonium.
Lees er alles over op www.tijd.be/immoroyal. Een overzicht van alle eigendommen vindt u op www.koningshuizen.be.
Maar is dat wel zo? Laten we even inzoomen op het voormalige instituut Kind en Gezin in Kraainem. Al in 1919 verwierf de Koninklijke Schenking bijna 3 hectare aan gronden in Kraainem om er een opvangcentrum of weeshuis te bouwen voor kinderen uit de sociaal lagere klassen uit de Rand en Brussel. Het instituut werd in de jaren 30 genoemd naar oud-premier Henri Jaspar.
De recentere geschiedenis van het complex is minder fraai. Tot 2005 werd een klein gedeelte van de gebouwen nog gebruikt door Kind en Gezin, maar daarna kwam het complex volledig leeg te staan. De gebouwen stonden jarenlang te verkommeren, met gevels vol graffiti en kapotte vensters.
Tot de Koninklijke Schenking het complex op 19 mei 2010 verkocht. De koper was de Ghelamco Group van vastgoedbaron Paul Gheysens. Die wilde er zowat 35 luxueuze serviceflats voor senioren bouwen. Maar ook na de verkoop stond het gebouw jarenlang leeg. In 2014 woedde er een hevige brand omdat krakers vuur hadden aangestoken. Het woon-zorgbedrijf Vulpia had de gebouwen intussen in handen en bouwt eindelijk de beloofde serviceflats, al is de jarenlange verloedering van het vroegere gebouw, dat nu in de steigers staat, nog altijd te zien.
De gemeente Kraainem wilde al langer dat de verloederde plek zou worden aangepakt. De gemeente had ook zelf iets met het prachtgebouw kunnen doen. Maar ze had niet zoveel geld als de vastgoedbedrijven om het complex over te nemen van de Koninklijke Schenking. Het toont aan dat de Schenking wel gebouwen verhuurt aan de overheid en aanklopt bij de belastingbetaler om onderhoud en renovaties te bekostigen, maar dat de Schenking niet noodzakelijk het algemeen belang nastreeft in haar keuzes.
Een ander pand dat de Schenking jarenlang liet verloederen, ligt aan de Brederodestraat in Brussel. De huizen aan de nummers 27-29 waren twintig jaar lang een stadskanker die de buurt rond het koninklijk paleis ontsierde. Er waren problemen met krakers en zelfs een brand, ook lang nadat de Schenking het gebouw in 2007 had verkocht aan de Koning Boudewijnstichting. Uiteindelijk kocht een vastgoedbedrijf de site in juli 2013 om er 15 ruime, luxueuze nieuwbouwappartementen en -duplexen te bouwen.
Een van de panden die de Stichting jarenlang liet verloederen, ligt aan de Brederodestraat in Brussel: twintig jaar lang was het een stadskanker.
Ook verschillende gebouwen die nog altijd deel uitmaken van het immense patrimonium van de Schenking verkeren in bedenkelijke staat. Zoals ruim 2,6 hectare in Strombeek-Bever, een deelgemeente van Grimbergen. Het gaat om sportterreinen die tot voor enkele jaren gebruikt werden door Inter Nos, het seminarie- en ontmoetingscentrum van de federale overheidsdienst Financiën. Ambtenaren van Financiën konden er ontspannen op een voetbalveld, tennispleinen en petanquepistes en er was een bar en een restaurant.
Het terrein zelf ligt er desolaat en verloederd bij. Eén van de tennisvelden, zichtbaar vanaf de straat, is volledig overwoekerd met onkruid en struiken. Het voetbalterrein is omgevormd tot een terrein waar een kok groenten en planten kweekt.
Vandalisme
Een bordje met ‘Club Inter Nos Privé’ aan de bemoste toegangspoort herinnert aan vergane glorie. De Koninklijke Schenking nam in 2017 de Anderlechtse leegstandsbeheerder Entrakt onder de arm om tijdelijke bewoners te zoeken en te voorkomen dat de site zou worden bezet door krakers. Tijdens de korte periode van leegstand was er ook vandalisme. Nu woont er één iemand tijdelijk in de vroegere conciërgewoning op het terrein om een oogje in het zeil te houden.
In Brussel liggen nog eigendommen van de Schenking te verkommeren. Zoals de 17 compleet vervallen serres van Stuyvenberg, gelegen in de Tuinen van de Bloemist. De houten daken, waar geen glas meer inzit, hangen met haken en ogen aan elkaar en de serres zijn volledig overwoekerd door het groen. De Schenking verhuurt de serres aan de overheidsdienst Leefmilieu Brussel, die ze zal afbreken en zes serres weer zal opbouwen. Kostprijs: zowat 3,5 miljoen euro. Leefmilieu Brussel neemt de kosten voor zijn rekening, niet de Schenking.
Ook de Japanse Toren en het Chinees Paviljoen in Laken zijn eigendom van de Koninklijke Schenking, maar worden gebruikt door de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. Sinds 2013 zijn ze om veiligheidsredenen dicht: de Toren kampt met stabiliteitsproblemen en de nok van het Paviljoen dreigde naar beneden te donderen.
De dringende instandhoudingswerken aan de Japanse Toren zijn al begonnen, die aan het Chinees Paviljoen (kostprijs: 160.000 euro) zijn eind dit jaar gepland. Voor algemenere restauratiewerken aan het Paviljoen trekt de Regie der Gebouwen bijna 3 miljoen euro uit. Ze hoopt dat het Paviljoen in de lente van 2024 weer de deuren kan openen.
Waarom de Schenking niets bijdraagt? Philippe Lens, gedelegeerd bestuurder, wijst erop dat beide gebouwen een bestemming van algemeen belang hebben. ‘Het beheer werd al overgedragen aan de staat nog voor de Schenking als openbare instelling is ingericht. De beheers- en onderhoudskosten vallen ten laste van de Regie der Gebouwen. Wij halen uit beide gebouwen ook geen inkomsten.’
Sportclubs
De stad Oostende huurt dan weer de ‘Noorse stallingen’ van de Schenking voor een prikje, 2.100 euro per jaar. In die voormalige stallingen ‘met typische Scandinavische art-nouveau-interpretatie van de Vikingstijl’, krijgen zes lokale sportclubs onderdak. Maar het gebouw is volledig uitgeleefd en de hele constructie heeft een grondige renovatie nodig. De werken zijn door de stad Oostende gebudgetteerd op 10,6 miljoen euro. Ook die factuur is niet voor de Schenking, als eigenaar. 80 procent wordt bekostigd met erfgoedsubsidies, de rest is voor de stadskas.
Ook een bezoek aan de 6.781 hectare die de Koninklijke Schenking bezit in de Ardennen doet de wenkbrauwen fronsen. Vanuit het veertiende-eeuwse zopas aan de buitenkant gerenoveerde ‘Chateau Jaune’ in Villers-sur-Lesse (Rochefort) beheert de lokale directeur van de Schenking dat immense patrimonium. Groot is het contrast met de vierkantshoeve Ferme du Roi aan de voet van datzelfde Chateau Jaune, dat ook eigendom is van de Schenking. Dat majestueuze, achttiende-eeuwse gebouw, deels met vakwerkmuren en ingemetste zestiende-eeuwse stèle, wordt geprezen in toeristische gidsen maar verkeert in erg slechte staat.
Het illustreert de verloedering van een resem Ardeense panden die de Schenking verhuurt. Ze bezit 13 boerderijen in Rochefort en Houyet, het kajakdorp dat voor een derde in handen is van de Schenking. Vaak gaat het om historische parels uit de 17de en 18de eeuw, soms zelfs met middeleeuwse fundamenten, en enorme complexen, zoals vier vierkantshoeves en twee kasteelboerderijen.
Rotte ramen
Tijdens een tweedaagse rondgang langs bijna al die hoeves stootten we geregeld op rotte ramen, deuren of poorten, lekkende daken, scheuren in muren of problemen met de verwarming en de elektriciteit. En dat terwijl koning Leopold II er destijds modelboerderijen van wilde maken en een flink deel liet restaureren.
‘De winter is zwaar’, zegt een landbouwer anoniem. ‘We verwarmen met mazout en hout maar krijgen het eerste verdiep amper warm, boven is zelfs geen verwarming. Ik betwijfel of jij hier zou kunnen wonen’, klinkt het. ‘Vandaag is er echt slecht beheer van het patrimonium’, zegt een boerin die anoniem wil blijven. ‘Eigenlijk doen ze er alles aan om hun huurders het gebouw te laten onderhouden, ook de zaken die zij moeten doen.’
In de Waalse pachtwet (bail à la ferme) staat nochtans dat structurele werken aan de buitenkant voor de eigenaar zijn en onderhoudswerken binnen voor de huurder. ‘Ze (de Koninklijke Schenking, red.) heeft te weinig geld om alles te onderhouden en zet het geld in waar ze wil’, klinkt het bij de boeren, die verwijzen naar de goed onderhouden kastelen die de koninklijke familie zelf gebruikt.
Dat ontkent de lokale directeur van de Schenking Mikael Stassen in een korte reactie: ‘Die eigendommen worden verhuurd onder de best mogelijke omstandigheden.’ Stassen beklemtoont wel dat de Schenking voor volgend jaar een geschat budget van 300.000 euro voorziet voor de restauratie van boerderijdaken.
In elk geval staat de verloedering van nogal wat Ardeense hoeves van de Schenking in schril contrast met de perfecte staat van de lokale kastelen van Fenffe en Ferage, die de Schenking verhuurt aan vermogende particulieren.
0 件のコメント:
コメントを投稿