InterviewPaul De Grauwe
In goed een week tijd verdween meer dan 22 miljard aan spaargeld van de spaarboekjes. Toch is de staatsbon niet het einde van de Belgische spaarwoede, zegt econoom Paul De Grauwe (KU Leuven). ‘De banken zullen pas bewegen als de minister nog meer staatsbons uitgeeft.’
“De staatsbon is een groots en onverwacht succes,” klinkt het vastberaden bij Paul De Grauwe, één van de éminences grises der Belgische economen. “De spaarder heeft gezien dat hij bij de banken amper iets kreeg, en rook een kans om daar iets aan te doen. En de spaarder heeft dat ook massaal gedaan.”
De vraag is of dit de banken ook echt pijn doet.
De Grauwe: “Tja, het doet hen wel een beetje pijn, maar ze maken zoveel winst dat die pijn toch relatief is. De banken hebben nog nooit zoveel winst gemaakt als in de afgelopen maanden, dus ze kunnen wel tegen een stootje.”
De bedoeling was om de banken op te jagen, zodat ze hun spaarrentes zouden optrekken. De grootbanken hebben dat alvast niet gedaan.
“U gaat te snel. Je kan niet verwachten dat alles verandert de dag nadat de staatsbon uitgegeven wordt. Volgens mij zullen de banken heus nog wel bewegen.”
Denken de banken niet: het geld is nu toch al weg, en volgend jaar vloeit die 20 miljard gewoon terug naar de spaarboekjes?
“Als de staatsbon een eenmalige operatie is, zou dat inderdaad de redenering kunnen zijn. Daarom vind ik ook dat dit herhaald moet worden. Dan zullen de banken het wel beginnen voelen, want die spaartegoeden zijn toch middelen die ze gebruiken om hun winsten te creëren. Als de minister van Financiën dit volhoudt, zal de staatsbon heus wel een langetermijneffect hebben.”
Een nieuwe staatsbon op 1 jaar?
“Een nieuwe staatsbon, maar niet op 1 jaar. De overheid moet opletten dat ze niet te veel schulden op korte termijn financiert. Een volgende staatsbon kan beter over een iets langere termijn gaan.”
Is de kans reëel dat de banken de misgelopen winst gewoon recupereren door bijvoorbeeld de kosten voor de klant te verhogen?
“Dat kan natuurlijk. Wie weet zoeken de banken allerlei strategieën om de spaarder uit te buiten en de aandeelhouder nog wat extraatjes te bieden. Er moet toch eens structureel ingegrepen worden, want het tekort aan concurrentie in de bankensector is hemeltergend. Die (groot)banken concurreren helemaal niet. Ze klagen dat de overheid oneerlijke concurrentie creëert met de staatsbon door de roerende voorheffing te verlagen, maar ze spelen zelf het spel niet eerlijk.”
Hoe moet daar dan ingegrepen worden?
“Dat moet de Mededingingsautoriteit (instantie die waakt over eerlijke concurrentie op de markt, red.) beslissen. Maar ook de wetgevende macht kan iets doen. Er liggen in het parlement nog steeds wetsvoorstellen om de banken te verplichten de rente op te trekken. Als ze dat niet uit eigen beweging doen, moet het misschien maar op die manier.”
Waar gaat die 22 miljard nu heen?
“De overheid moet ieder jaar geld ophalen. De staat heeft geld tekort om te doen wat ze gepland heeft; denk aan uitgaven voor sociale zekerheid, infrastructuur, noem maar op. Dat tekort wordt gedekt door het uitgeven van obligaties - door schulden aan te gaan, dus. Tegelijk moeten ook oude obligaties terugbetaald worden als hun termijn verstreken is. Dat gaat over een totaalpakket van zo’n 50 miljard euro: zoveel geld moet de staat per jaar zien te vinden. De uitgifte van de staatsbon zorgt voor een deel van de financiering.
Levert het succes van de staatsbon risico’s op voor de staatskas? Volgend jaar al moet die 22 miljard opnieuw geleend worden, misschien wel tegen een hogere rente? Misschien zou het beter zijn om nu op langere termijn te lenen?
“Die kans bestaat. Maar net zo goed kan de rente tegen volgend jaar gedaald zijn, en pakt de gok goed uit voor de staat. De realiteit is dat we dat niet weten, en dat het zeer moeilijk te voorspellen is. Het is belangrijk om het risico goed te spreiden, met leningen op korte, middellange en lange termijn. De afgelopen jaren heeft de Belgische Schatkist de gemiddelde leentermijn flink verhoogd, omdat ons land zo goed als gratis kon lenen. Dan was het natuurlijk heel gunstig om voor tien of vijftien jaar op nul procent rente te kunnen rekenen.
“Vandaag ligt dat anders. De rentes zijn gestegen, maar het is erg onzeker hoe dat er allemaal zal uitzien over een jaar. Alles hangt af van hoe de inflatie verder evolueert. Als die snel daalt, kan de Europese Centrale Bank haar rentebeleid versoepelen. Maar dat is echt koffiedik kijken.”
De Belgen zijn verwoede spaarders, maar opeens is er meer dan 22 miljard euro weg. Is dit het einde van de Belgische spaarwoede?
“Neen, dit is gewoon een andere vorm van sparen. In totaal hadden de Belgen voor 300 miljard euro aan spaartegoeden staan bij de bank. Een deel daarvan is verschoven, maar het sparen is als dusdanig niet verminderd. Een groot deel van dat geld zal volgend jaar opnieuw op spaarboekjes terechtkomen, tenminste als de banken de spaarrente optrekken.”
22,3 miljard euro opgehaald, grotendeels via de banken
Vrijdag was de laatste dag waarop mensen konden intekenen op de Van Peteghem-staatsbon. Zoals bekend levert die over 1 jaar een nettorendement van 2,81 procent, een stuk hoger dan de gemiddelde rente op het spaarboekje. Daardoor klokte de teller vrijdag al af op meer dan 22,3 miljard.
Het grootste deel daarvan, 13,4 miljard, werd opgehaald via de banken. De rest werd rechtstreeks opgehaald via de zogenaamde dienst van de Grootboeken.
0 件のコメント:
コメントを投稿