Vandaag komen de Europese ministers van Energie samen om een gezamenlijke aanpak van de energiecrisis te bespreken. Ze zullen dat doen op basis van een vijfpuntenplan dat de Europese Commissie in aanloop naar de top heeft voorbereid. En er is heel wat stof voor discussie: onder andere een mogelijk prijsplafond voor Russisch gas, en de vraag of (en hoe) de elektriciteitsmarkt hervormd moet worden. Ons land zal onder andere pleiten voor een breder prijsplafond voor àlle gas, ongeacht de afkomst.
Deze voormiddag schudden de Europese ministers van Energie elkaar de hand in Brussel. En ze zullen weten waarover te praten bij de koffieautomaat: de hoge energiefacturen die hun landen teisteren. Op zijn eentje kan geen van de lidstaten die prijzencrisis de baas. Daarom wordt vandaag de aanzet gegeven voor een Europese aanpak.
Ze zullen die discussie voeren met de voorzet van de Europese Commissie onder de arm. Die voorzet is een vijfpuntenplan dat ook op het bureau is beland van de Belgische minister van Energie, Tinne Van der Straeten (Groen). Sommige van die voorstellen spreken voor zich, maar over andere zal er meer controverse zijn.
"Een slag in het water"
Neem nu het plan om een prijsplafond in te voeren voor Russisch gas. “We begrijpen niet dat de Commissie voorstelt om enkel op Russisch gas een plafond in te voeren”, zegt Van der Straeten. “Dat is een slag in het water, want er komt nog amper Russisch gas aan.”
Dat klopt ook. Dinsdag stopte Rusland met gasleveringen via de belangrijke pijpleiding Nord Stream 1.
Poetin had gedreigd de gaskraan helemaal dicht te draaien als er een prijsplafond op Russisch gas komt. Dat moeten we ernstig nemen
België zal pleiten voor een plafond op alle gasprijzen, dus ook gas uit Noorwegen of lng uit de VS. Dat zou bovendien gekoppeld moeten worden aan de Aziatische markt, zodat Europese landen daar niet overboden worden. “Dat zou een directe impact hebben op de factuur”, zegt Van der Straeten.
Bovendien is een algemeen prijsplafond een voorzichtigere aanpak dan gericht Russisch gas te viseren. De Russische president Vladimir Poetin had al gedreigd de gaskraan helemaal dicht te draaien als het zover komt. “En dat dreigement moeten we ernstig nemen”, zegt energiespecialist Thijs Van de Graaf (Universiteit Gent).
Onderzoeker Moniek de Jong (ook Universiteit Gent) wijst erop dat zo’n algemeen prijsplafond ook niet zaligmakend is. Ze vindt het alleszins “moeilijk te zeggen” of die effectief kan zorgen voor een onmiddellijke impact op de factuur, zoals Van der Straeten beweert.
“Je zou kunnen zeggen: we bieden telkens één euro meer dan de prijzen op de Aziatische markt. Maar op die manier koppel je je ook aan de Aziatische marktdynamieken die daar spelen. Ook daar komt de winter eraan, en ook daar zullen ze hun gasvoorraden willen vullen. Dat zal ook de prijzen de hoogte in jagen.”
Bovendien, vult Van de Graaf aan, zou zo’n prijsplafond ook de Amerikanen tegen de haren in kunnen strijken. “Daar zijn de gasprijzen ook aan het stijgen, zij het niet zo spectaculair als bij ons. Nu al woedt er een debat of ze wel zo veel lng naar Europa moeten exporteren. Dat zal alleen maar erger worden als de prijs die ze ervoor krijgen, ook nog eens naar beneden gaat.”
Radicale voorstellen
Nog een heikel punt: de koppeling van de elektriciteits- en de gasmarkt. Zoals de markt nu werkt, bepaalt de hoge gasprijs immers de elektriciteitsprijs.
De Europese Commissie stelt voor om ook een prijsplafond in te stellen voor alle hernieuwbare energiebronnen en kernenergie - alle elektriciteit die dus niet wordt opgewekt met gas. Die producenten strijken momenteel gigantische winsten op omdat ze wel de hoge marktprijs kunnen aanrekenen, zonder dat ze de hoge onkosten van de gasgestookte producenten hebben.
De lidstaten zouden die overwinsten kunnen afromen boven een bepaald prijsniveau (200 euro per megawattuur is een bedrag dat circuleert) en dat geld gebruiken om de facturen van kwetsbare gezinnen te verzachten.
Soms lijkt het alsof we alle signalen van de voorbije zomer alweer vergeten zijn. Er wordt nu alweer voor 50 miljard extra gascapaciteit gepland in Europa. Is dat wel de juiste beslissing?
Van der Straeten kan zich daar in vinden, maar het mag gerust nog wat verder gaan. “Laat ons bij de les blijven: ook de manier waarop de elektriciteitsmarkt werkt, en die tot de zeer hoge prijzen van vandaag leidt, is toe aan een zeer grondige hervorming.”
“Zo’n tijdelijk afromen van de winsten is makkelijker door te voeren dan een radicale hervorming”, legt Van de Graaf uit. “Er circuleren wel radicalere voorstellen, bijvoorbeeld de gascentrales in een andere markt onderbrengen. Maar dat is zeer fundamenteel, en daar zijn niet genoeg lidstaten voor te vinden.”
Moniek de Jong vraagt zich dan weer af of het wel nodig is om de energiemarkt te hervormen. “Op zich werkt de markt goed, dat deed ze jarenlang, ook mét de koppeling van gas en elektriciteit. We zitten momenteel in een crisissituatie met prijspieken, geen normale situatie. Europa zoekt nu in paniek naar gas uit andere regio’s, maar op termijn zullen we andere energiebronnen hebben. Dan zal het probleem er niet meer zijn.”
“Bovendien dreigt een prijsplafond voor niet-gasproducenten mensen te demotiveren om nog te investeren in hernieuwbare energie.”
“Er wordt nu ook heel erg gefocust op het oplossen van het probleem van de hoge prijzen. Ik snap dat. Maar je moet ook kijken naar het grotere plaatje: parallel met de energiecrisis zitten we in een klimaatcrisis. Soms lijkt het alsof we alle signalen van de voorbije zomer alweer vergeten zijn. Waar zijn de plannen om versneld woningen te isoleren of hernieuwbare energie te installeren? Er wordt nu alweer voor 50 miljard euro aan gas- en steenkoolprojecten gepland in Europa. Is dat wel de juiste beslissing?”
Tot volgende week, in Straatsburg
Niet alle punten op het lijstje van de Commissie zijn even controversieel. Over andere voorstellen, zoals (vrijwillige) besparingen op elektriciteit, zullen de ministers het waarschijnlijk gemakkelijk op een akkoord kunnen gooien.
Hetzelfde geldt voor extra steun voor de energiehandelaars, die dreigen te kapseizen nu ze steeds hogere onderpanden moeten betalen aan de producenten, en een solidariteitsbijdrage van de fossiele sector.
Sowieso is het overleg van vandaag nog niet het einde van de rit. Na de top bundelen de ministers van Energie hun feedback voor de Commissie. Die zal dan op 13 september in Straatsburg met uitgewerkte voorstellen komen.
0 件のコメント:
コメントを投稿