AnalyseEnergiecrisis
Rusland wil geen olie meer leveren aan het Westen. Wat gaan we hiervan voelen aan de pomp? Misschien niet zo veel - voorlopig toch niet. De Morgen legt het uit.
1. Wat heeft Rusland beslist?
Na de gaskraan zal ook de oliekraan (deels) dichtgaan. President Vladimir Poetin heeft dinsdag de verkoop van olie en olieproducten zoals benzine en diesel verboden aan alle landen die een prijsplafond hebben ingesteld op Russische olie. Het verbod geldt ook voor alle handelaars die meewerken aan de maximumprijs die het Westen sinds deze maand heeft opgelegd.
Het verbod voor ruwe aardolie gaat in vanaf 1 februari en blijft minstens tot juli van kracht. Voor olieproducten zoals benzine of diesel moet Rusland nog bepalen wanneer het verbod zal ingaan. Sowieso heeft Poetin een ontsnappingsroute ingebouwd: in zijn nieuwe decreet is een clausule voorzien die hem de mogelijkheid geeft om in “speciale gevallen” alsnog zijn zin te doen.
2. Waarom doet Rusland dit?
Kort samengevat: het is Poetins langverwachte antwoord op de westerse oliesancties.
Na stevige onderhandelingen hebben de Europese Unie, de westerse G7-landen en Australië sinds begin december formeel een maximumprijs vastgelegd voor Russische olie. Die maximumprijs moet voorkomen dat het Kremlin zijn schatkist vult met behulp van olie-inkomsten. Rusland verdient momenteel ongeveer 15 miljard euro per maand aan de uitvoer van olie.
Concreet houdt de nieuwe maximumprijs in dat alleen olie die wordt verkocht tegen een prijs van 60 dollar per vat of minder kan worden geleverd. Als Russische olie voor een hogere prijs wordt verhandeld, mogen westerse bedrijven zoals rederijen en verzekeraars niet meewerken aan het vervoer ervan. Hierdoor krijgt de maximumprijs een wereldwijde weerslag, ook in landen zoals China en India. Bijna de hele oliemarkt wordt gestut door verzekeraars uit het Westen.
Poetin heeft altijd gezegd dat Rusland niet meer zou handelen met al wie “domme” oliesancties oplegt of naleeft. In aanloop naar de invoering van de maximumprijs heeft Rusland – volgens berichtgeving van onder meer de Britse zakenkrant The Financial Times – een eigen ‘schaduwvloot’ van meer dan honderd olietankers opgebouwd. Een vloot die kan ingezet worden voor de uitvoer.
3. Welke gevolgen heeft dit voor de olieprijs?
Rusland is de tweede grootste olie-exporteur ter wereld. Alleen Saudi-Arabië doet beter. In principe is elke beslissing die Poetin neemt rond olie dus belangrijk. Toch zullen de gevolgen van zijn verkoopverbod meevallen, schatten energiespecialisten. De reden is dat hij het zich niet kan veroorloven om zijn woorden hard te maken en de oliekraan echt dicht te draaien zodra de maximumprijs in werking treedt. (Al de hele maand ligt de Russische olieprijs onder 60 euro per vat.)
“Poetin heeft er alle belang bij dat zijn oliebusiness blijft draaien”, zegt de Nederlander Jilles van den Beukel, die na een loopbaan bij Shell nu energiespecialist is voor The Hague Centre for Strategic Studies. “Terwijl het Westen zijn handel met Rusland afbouwt, blijven landen als China, India en Turkije gretig kopen. India en Turkije hebben hun invoer de afgelopen maanden meer dan verdubbeld. En Poetin heeft die inkomsten broodnodig om zijn oorlog in Oekraïne te betalen.”
Vandaar wellicht dat in het decreet over het verkoopverbod al een ‘speciale clausule’ is voorzien. Die lijkt op maat van onder meer China en India. En zolang de Russische olie naar Azië vloeit, is dat ook goed nieuws voor ons, het Westen dus. Azië heeft zo minder olievaten vanuit het Midden-Oosten nodig. Olievaten die dan naar het Westen kunnen. In tegenstelling tot de gasmarkt die afhankelijk is van de aanwezigheid van pijpleidingen is de oliemarkt internationaal. Olie is snel en ‘goedkoop’ te vervoeren over de wereldzeeën.
In een opiniestuk in de Amerikaanse zakenkrant The Wall Street Journal stelt de gerenommeerde energiespecialist Daniel Yergin (S&P Global): “We zien de mondiale oliemarkt – die ontstaan is na de val van het communisme – momenteel in twee geopolitieke blokken uiteenvallen.”
Trouwens: zelfs al zou hij het willen, dan nog zitten de omstandigheden niet mee voor Poetin om nu de hele wereld voor het ‘olieblok’ te zetten. Hiervoor zit er te weinig spanning op de vraag. Door de nakende wereldwijde recessie en de coronacrisis in China is de mondiale honger naar olie beperkt.
“De verwachting is dat de huidige omstandigheden tot midden 2023 aanhouden. Pas daarna zal de prijs wellicht stijgen, aangejaagd door het verwachte economische herstel van China”, aldus Van den Beukel.
4. Wat zullen we hiervan voelen aan de pomp?
Aangezien de benzine- en dieselprijzen grotendeels de internationale olieprijs volgen, lijkt er niet meteen een sterke stijging aan te komen. Na de historische piek van dit voorjaar, met prijzen aan de pomp boven 2 euro per liter brandstof, is de druk intussen enigszins van de ketel. De huidige prijzen zijn hoog, maar ze zijn niet meer buitengewoon hoog.
“Voor de brandstofprijzen wordt het wel belangrijk wat Europa straks, in februari, beslist”, zegt Van den Beukel. “In principe gaat dan een EU-invoerverbod in op Russische diesel. Zal Europa hiermee doorzetten? En zal het dan alleen gaan over de Russische diesel of ook over diesel die met behulp van Russische olie is geraffineerd in bijvoorbeeld India? Dat wordt interessant. In het ene geval zal veel Russische olie via een omweg toch in Europa belanden. In het andere kan de druk op onze markt stijgen.”
0 件のコメント:
コメントを投稿