Aan de top van de VRT heeft zich een opmerkelijke machtsstrijd afgespeeld die deze week de kop kostte van CEO Paul Lembrechts. Wat begon als een intern conflict in het directiecomité groeide uit tot een koningsdrama vol intriges, manipulatie en intimidatie. Een reconstructie in zes bedrijven.
I: Een opportunistische mail
Een vrijdag in het najaar van 2019. In de mailbox van Lieven Vermaele, directeur financiën en operaties van de VRT, komt een bericht binnen. Of hij dringend het budget - 1,3 miljoen euro - kan goedkeuren voor de talkshow van de Olympische Spelen in Tokio, die Woestijnvis zal produceren. Uiterlijk om 18 uur moet de toezegging binnen zijn. De afzender is Peter Claes, directeur media en productie en de feitelijke nummer twee aan de Reyerslaan.
Vermaele aarzelt. Omdat het om een belangrijk contract gaat met een grote financiële impact, antwoordt hij dat dit op het directiecomité moet worden besproken. ‘We moeten ons niet onder druk laten zetten’, vindt hij. In de volgende uren komt het tot een botsing tussen Vermaele en Claes, waarbij beiden elkaar intimiderend gedrag verwijten.
Twee dagen later krijgt Vermaele zijn collega opnieuw aan de lijn, die nu op iets meer zalvende toon zegt: ‘Een medewerker van mij heeft hier heel het weekend van wakker gelegen. Sommigen op mijn afdeling vragen zich af of ze nog voor zo’n bedrijf kunnen werken. Je hebt me verkeerd begrepen. Ik vroeg een risicoinschatting.’
Vermaele heeft er genoeg van. Hij is sinds begin 2019 actief in het directiecomité en in die periode zag hij diverse deals van Claes passeren die hem de wenkbrauwen deden fronsen. Deals die voor een termijn van vijf jaar werden afgesloten, hoewel de publieke omroep de komende vier jaar 40 miljoen euro moet besparen en op het punt staat over een nieuwe beheersovereenkomst te onderhandelen met de Vlaamse regering. Onverantwoord, vindt hij.
De details van een contract met De Mensen kreeg hij naar eigen zeggen pas te zien toen Claes alle details met het productiehuis had afgerond. De impact van die deal voor de VRT is niet gering. Ze komt neer op een uitgave van 40 miljoen euro voor de komende vijf jaar, ongeveer 12,5 procent van het totale budget voor externe producties. Bovendien werd de deal gekoppeld aan een exclusiviteitscontract voor de tv-vedette Tom Waes en ging de kostprijs voor het programma ‘Blokken’ van Ben Crabbé fors de hoogte in.
Ook de andere directieleden zijn het volgens hen eigengereide en weinig transparante handelen van Claes beu.
Ook de andere directieleden zijn het volgens hen eigengereide en weinig transparante handelen van Claes beu. Ze vinden dat hij niet alleen polarisering in de hand werkt door collega’s te intimideren. Hij zou ook ‘subtiel’ de digitale strategie van de VRT tegenwerken en gesprekken voeren met rivalen, zoals DPG Media en politici bij de N-VA en het Vlaams Belang, zonder daarover af te stemmen met de rest van het directiecomité.
Een mail die Claes op 3 oktober naar de andere directieleden had gestuurd, zonder voorafgaand overleg met CEO Paul Lembrechts, had de spanningen al op de spits gedreven. Het Vlaamse regeerakkoord was toen enkele dagen oud. Claes beschreef het akkoord, dat de VRT opdroeg te evolueren naar een ‘moderne, slanke en slagkrachtige mediaorganisatie’, als een ‘DPG-akkoord’, verwijzend naar de commerciële groep van Christian Van Thillo. In de mail wees hij op de urgentie en stelde hij voor de gesprekken voor een nieuwe beheersovereenkomst zelf te leiden.
Lembrechts vond dat ongepast en liet dat meteen aan Claes weten. Ook de andere directieleden lieten de VRT-CEO weten er geen vertrouwen in te hebben. Ze waren ook verontrust door andere signalen: Claes had gesprekken gehad met DPG Media en andere spelers, onder het mom van de opstart van een Vlaams Netflix, en hij zou dat doen met een andere agenda. Hij zou daar hebben laten blijken dat de VRT met hem aan het hoofd er helemaal anders zou uitzien.
Voor Lembrechts is de maat vol. Hij vermoedde al langer dat Claes op zijn stoel aast. Vier jaar geleden was die de enige interne kandidaat om CEO te worden van de VRT, maar de job ging toen naar Lembrechts. Door nu zo openlijk te hengelen naar de topfunctie is er voor hem sprake van een vertrouwensbreuk, die verdere samenwerking in het directiecomité onmogelijk maakt.
Met die boodschap stapt Lembrechts op woensdag 27 november naar zijn voorzitter, de CD&V-politicus Luc Van den Brande. Hij vraagt hem om het ontslag van Claes, een beslissing die volgens de VRT-statuten moet worden genomen door de raad van bestuur. Lembrechts suggereert Van den Brande om zijn oor ook te luisteren te leggen bij de leden van het directiecomité. De voorzitter beseft dat hij een explosief dossier in handen heeft en brengt nog dezelfde week de minister van Media, zijn partijgenoot Benjamin Dalle, op de hoogte.
Er volgen persoonlijke gesprekken van elk directielid met de voorzitter. Daarop stelt Van den Brande een meeting met de CEO en het hele directiecomité voor om te zien of de breuk nog hersteld kan worden. Maar zover komt het niet. Claes pikt de verwijten aan zijn adres niet en laat dat zijn collega’s duidelijk merken. De onrust in het directiecomité neemt toe. Lembrechts moet een privéreisje naar New York halsoverkop afbreken. Als hij op dinsdag 3 december op de luchthaven landt, contacteert hij meteen de voorzitter. Die laat hem weten dat er in de raad van bestuur geen draagkracht is voor het ontslag van Claes. Nochtans heeft er nog geen zitting van de raad plaatsgevonden. Enkele bestuurders bevestigen aan De Tijd dat ze op dat ogenblik nog niets over het conflict hadden vernomen.
Diezelfde dag gaat Lembrechts samenzitten met de voorzitter en Claes en vraagt hij die laatste of hij denkt nog te kunnen functioneren in het directiecomité. ‘Ja,’ zegt Claes, ‘maar niet meer met u.’ Op de vraag of hij nog met de anderen kan functioneren, luidt het antwoord: ‘Ja, dat wel.’ Waarop Lembrechts zegt: ‘Ik vrees van niet.’ Het wordt duidelijk dat de breuk tussen de nummers één en twee niet meer te lijmen valt.
II: De confrontatie
Op donderdag 5 december roept Van den Brande het benoemings- en remuneratiecomité bijeen om over het conflict aan de top te oordelen. Lembrechts en Claes komen er hun verhaal doen. Ook de andere directieleden willen aanwezig zijn, maar de VRTvoorzitter weigert dat. Hij wenst alleen een tegensprekelijk debat te houden tussen de CEO en zijn directeur media en productie.
'Die documenten horen hier niet thuis’, klinkt het ongeduldig. Er volgt een heftige discussie waarbij Luc Van den Brande boos het papier verscheurt.
Om hun argumenten toch aan de leden van het comité voor te leggen vraagt Lembrechts aan directeur informatie Liesbet Vrieleman, technologiedirecteur Stijn Lehaen, hr-chef Hans Cockx en CFO Vermaele hun bezwaren op papier te zetten. Hij neemt de documenten mee naar de vergadering en wil ze aan de leden overhandigen, maar de VRT-voorzitter verhindert dat. ‘Die horen hier niet thuis’, zegt hij ongeduldig. ‘Formeel gezien is enkel de CEO de gesprekspartner van het remuneratiecomité.’ Er volgt een heftige discussie waarbij de voorzitter boos het papier verscheurt.
Dirk Sterckx, die voor Open VLD in de raad van bestuur van de VRT zit, kijkt verbouwereerd toe. ‘Ik heb nog één vraag’, zegt hij tijdens de vergadering. Hij richt zich tot Claes, en vraagt: ‘Ziet u zichzelf nog functioneren in het directiecomité?’ Het antwoord luidt: ‘Nee, in deze omstandigheden acht ik dat niet meer mogelijk.’
Een kleine week later komt het remuneratiecomité opnieuw bijeen. Daar laat Sterckx de vergadering weten: ‘Ik denk dat Claes moet vertrekken op basis van de informatie waarover we beschikken.’ Maar hij wordt niet gevolgd door voorzitter Van den Brande en N-VA-bestuurder Nico Moyaert, het andere lid van het remuneratiecomité.
In de aanloop naar de belangrijke raad van bestuur van 16 december, waar het ontslag van Claes zal worden voorgelegd, doet Lembrechts nog een ultieme poging om de zaak in der minne te regelen. In overleg met Van den Brande stelt hij Claes voor op het einde van het jaar ontslag te nemen, met behoud van zijn uitstapvergoeding. Hij wil hem een tijdelijke rol als strategisch adviseur aanbieden zodat hij de nodige tijd heeft om andere horizonten te verkennen. Claes antwoordt dat hij daar nog geen beslissing wil over nemen.
III: Claes op non-actief
Op 16 december geeft Van den Brande de VRT-bestuurders een korte beschrijving van de feiten. Hij deelt een nota uit waarin sprake is van een positieve evaluatie die Claes van zijn CEO kreeg voor het halen van zijn doelstellingen in 2018. Er wordt ook vermeld dat de juridische basis voor een ontslag te zwak is, maar er staat niets in over de vertroebelde relatie tussen Claes en zijn collega’s en over zijn betwiste zakelijke demarches.
Lembrechts wordt op zeker ogenblik gevraagd de zaal verlaten. Als hij weer binnenkomt, krijgt hij te horen dat de raad niet op het ontslag ingaat. Tijdens de kerstdagen zal men alles rustig bekijken en proberen het vertrouwen te herstellen. Lembrechts reageert boos en besluit diezelfde avond Claes op non-actief te zetten.
Als de overige directieleden door de VRT-voorzitter worden ingelicht dat Claes niet ontslagen wordt, staan ze perplex. Na onderling overleg besluit het viertal het heft in eigen handen te nemen. Ze maken een samenvatting van de nota’s die elk van hen over Claes heeft geschreven, en mailen ze in de vorm van een brief naar alle bestuursleden.
Aan het begin van de kerstvakantie barst de bom. De brief van de directieleden lekt uit, het conflict ligt op straat.
Ondertussen begint de geruchtenmolen in en rond de VRT te draaien. Op vrijdagavond 20 december, het begin van de kerstvakantie, barst de bom. De brief van de directieleden lekt uit, het conflict ligt op straat. Van den Brande probeert de crisis diezelfde avond te bezweren met een mail aan enkele journalisten, waarin staat dat de raad van bestuur ‘unaniem’ het vertrouwen in Claes herbevestigt. Dat klopt niet, want op zich is die vertrouwensvraag nooit ter stemming voorgelegd. Een dag later moet Van den Brande bijsturen. Via het persbureau Belga beperkt hij zich tot de mededeling dat de raad ‘niet is ingegaan op de vraag tot ontslag van Claes’.
Bij de VRT tekenen zich al snel twee ‘kampen’ af - rond Claes en Lembrechts - min of meer volgens bepaalde contouren. Claes heeft aanhang bij enkele tv-vedetten, bij externe productiehuizen en bij managers die nauw met hem samenwerken. Lembrechts krijgt steun van de vakbonden en de personeelsvereniging Iedereen VRT, waar hij zich populair heeft gemaakt met zijn verzet tegen de door de Vlaamse regering opgelegde besparingen. In beide kampen worden de vermeende negatieve karaktertrekken van de twee tegenstanders zwaar uitvergroot. Claes wordt omschreven als een sluwe manipulator, een arrogante man zonder empathie. Lembrechts wordt weggezet als een impulsieve en op macht beluste CEO, die niet echt met zijn dossiers bezig is en geen daadkracht vertoont.
Van enige poging tot verzoening is in de eerste kerstweek geen sprake. Lembrechts noch Van den Brande probeert opnieuw met Claes om de tafel te zitten. De voorzitter pleegt wel overleg met individuele mensen in de VRT en daarbuiten, die hem diverse adviezen geven. Er worden voorstellen geformuleerd om het takenpakket van Claes te verkleinen of te veranderen, maar de voorzitter doet er niets mee.
IV: Een verdeelde raad
Op vrijdag 27 december stuurt Van den Brande een uitnodiging voor een nieuwe bijeenkomst van de raad van bestuur op 30 december. Enkele bestuursleden zakken die maandag af naar Brussel in de overtuiging dat Claes zal worden ontslagen. Dat lijkt hen het meest logische scenario, gezien de vertrouwensbreuk met zowel de CEO als het directiecomité. Anderen delen die mening niet. Ze zijn verontwaardigd over de demarche van het directiecomité en vermoeden er een poging in van Lembrechts om zijn ondergeschikten te mobiliseren tegen Claes. Dat de vakbonden de kant van de CEO kiezen, maakt hen nog bozer. ‘We hadden om toenadering gevraagd en die heeft hij niet gezocht’, klinkt het.
De bestuurders raken het tijdens de vergadering niet eens over de vraag of de brief van de directieleden nieuwe elementen aanbrengt. Sterckx en de vertegenwoordigers van de oppositie vinden van wel. Uit die hoek komt de vraag naar een snelle en doortastende beslissing - lees: het ontslag van Claes - te nemen en zo verdere reputatieschade te vermijden.
De bestuurders van de meerderheidspartijen willen daar niet op ingaan en hebben vooral kritiek op Lembrechts, wiens positie almaar meer in vraag wordt gesteld. ‘Hij heeft niets ondernomen om te verzoenen en alleen meer onrust gezaaid’, luidt het verwijt. Dat Lembrechts begin december genoemd werd als kandidaat-voorzitter van Belfius wordt door CD&V-bestuurder Chris Verhaegen ook op tafel gegooid. Is hij nog wel voldoende gefocust op zijn job?
Van den Brande blijft aansturen op een verzoeningspoging en tovert een wit konijn uit zijn hoed: de aanstelling van een bemiddelaar. Dat wordt Fabiaan Van Vrekhem, de topman van het rekruteringsbureau Accord. De man heeft in 2016 Lembrechts ook geselecteerd als CEO. De raad aanvaardt het voorstel, zij het niet unaniem. Twee bestuurders onthouden zich - wat maar zelden voorkomt in een orgaan dat doorgaans een consensus zoekt. Ze begrijpen niet waarom de zaak nog langer gerekt wordt.
V: Dalle grijpt in
De VRT-CEO wordt ontboden op het kabinet. 'U hebt uit te voeren wat de raad van bestuur heeft beslist', krijgt hij daar te horen.
Intussen zit de politieke wereld niet stil. Officieel luidt het standpunt dat de Vlaamse regering ver weg wil blijven van het conflict aan de top van de VRT. Maar op 7 januari verzoekt Dalle Lembrechts om naar zijn kabinet te komen. ‘U hebt uit te voeren wat de raad van bestuur heeft beslist’, krijgt hij daar te horen. De minister vraagt hem ook wat hij zal doen als de bemiddelaar beslist om Claes terug te laten komen. ‘Laat ons eerst afwachten’, antwoordt de VRT-topman.
De geruchten over een exitscenario voor Lembrechts worden luider. De CEO van de publieke omroep heeft zijn hand overspeeld, is te horen in Vlaamse regeringskringen. Door zijn openlijk verzet tegen de besparingen wekte hij de indruk dat de onderhandelingen over een beheerscontract erg moeilijk zouden worden. Dat werkte bij de N-VA en CD&V als een rode lap op een stier.
Om het explosieve dossier in goede banen te leiden zonder dat het in politiek vaarwater komt, rekent CD&V op oude rot Van den Brande. Er wordt afgesproken dat de 74-jarige politicus er nog eens twee jaar mag bijdoen als voorzitter van de raad van bestuur. Zo wordt zijn droom vervuld: aan het roer blijven van de VRT tot de nieuwe beheersovereenkomst is getekend. In ruil mag de N-VA na zijn exit een opvolger aanduiden.
VI: Exit Lembrechts
Zaterdagavond, 18 januari, krijgt Lembrechts van Linde De Corte, de kabinetschef van Dalle, telefoon. Of hij zondag om 19 uur naar het kabinet kan komen. Daar krijgt hij van de minister te horen dat die is ingelicht over de inhoud van het rapport van de bemiddelaar. De CD&V-politicus gaat er niet verder op in. Hij zegt wel aan Lembrechts dat hij de volgende dag niet meer op de VRT moet verschijnen. Hij is ontslagen. Dat hij er als VRT-topman niet in geslaagd is de rangen te sluiten in zijn directiecomité, wordt als reden gegeven.
De dag daarna maakt Dalle op een persconferentie het nieuws van het ontslag bekend. VRT-oudgediende Leo Hellemans wordt als CEO ad interim het veld ingestuurd. Zijn taak is een ‘afkoelingsperiode’ in te lassen en de directie weer op één lijn te krijgen. De Vlaamse regering zet de zoektocht naar een nieuwe CEO in. Maar eerst moet alle puin worden geruimd voor die aan zijn opdracht kan beginnen.
Diezelfde dag komt ook de raad van bestuur van de VRT bijeen. Maar eerst is er nog een sessie met het remuneratiecomité. Daar komt Van Vrekhem het rapport, dat hij vijf dagen eerder aan Van den Brande heeft bezorgd, mondeling toelichten.
Uit het rapport van de bemiddelaar blijkt dat de gedragsproblemen van Claes geen nieuw fenomeen zijn, maar al meerdere jaren bestaan.
De leden van het remuneratiecomité krijgen er te horen dat de gedragsproblemen van Claes geen nieuw fenomeen zijn, maar al meerdere jaren bestaan. En dat de aandachtspunten op dat vlak aanzienlijk zijn. Het remuneratiecomité verneemt er ook dat bij de andere leden van de directie ‘geen fundamentele aandachtspunten’ zijn vastgesteld die oorzaak zijn van het conflict. Die problemen zijn echter veel te laat ter sprake gebracht.
Ook Lembrechts had in het conflict meer daadkracht mogen tonen, het probleem sneller moeten aankaarten en de feiten vroeger moeten duiden, luidt het rapport.
Het conflict heeft geleid tot een vertrouwensbreuk die niet meer kon worden hersteld. Claes krijgt het advies zijn loopbaan te ‘heroriënteren’. Voor Lembrechts adviseert het rapport alleen dat hij zijn functie kordater en met meer zichtbaarheid kon uitdragen. Van een ontslag is geen sprake.
Zowel Van den Brande als voogdijminister Dalle weigert de inhoud van dit rapport vrij te geven.
0 件のコメント:
コメントを投稿