De prijs van stookolie heeft vandaag de kaap van 1 euro per liter gerond, een recordprijs. En ook de gasprijzen schieten fors de hoogte in. De oorzaak daarvoor is de Russische inval in Oekraïne, en de angst voor de leveringszekerheid. Maar ook traditionele beursspeculatie speelt een rol. De prijzen zullen waarschijnlijk pas echt gaan dalen wanneer de olieproducerende landen hun productie opdrijven.
Nooit eerder was stookolie zo duur. De prijzen voor klassieke stookolie en stookolie 50S, elk goed voor ongeveer de helft van het Belgische stookoliegebruik, hebben de symbolische kaap van 1 euro gerond. Klassieke stookolie kost nu 1,05 euro per liter en 50S 1,03. Dat zijn stijgingen met 8 eurocent voor beide varianten.
De stookolieprijzen volgen de internationale olieprijzen. Een vat Brent-olie kost vandaag tot 111,72 dollar, het hoogste niveau sinds 2014.
Ook de gasprijzen gaan door het plafond. Vandaag piekte de prijs op de beurs van Amsterdam op 194 euro per megawattuur, 13 euro meer dan het vorige record in december. Daarna daalde de prijs, die specifiek geldt voor levering in april, weer tot 174 euro.
Maak duidelijke afspraken met je leverancier over de prijs die zal worden toegepast wanneer er wordt geleverd
Nu nog snel bestellen om de prijsstijgingen voor te proberen zijn, heeft “geen enkele zin” volgens Johan Mattart, algemeen directeur van de Belgische Federatie van Brandstoffenhandelaars BRAFCO. “Ook de verdelers moeten aankopen aan hogere prijzen. Zij kunnen de maximumprijs die vandaag van toepassing is, dus niet meer hanteren. We raden wel aan om duidelijke afspraken te maken met je leverancier over de prijs die zal worden toegepast wanneer er wordt geleverd, zodat er achteraf geen discussie is.”
“Er is momenteel ook geen enkel probleem op vlak van tekorten. We hebben in België strategische voorraden die kunnen worden aangesproken wanneer dat nodig zou zijn.”
Hoe komt het dat de prijzen zo stijgen?
De prijsstijgingen zijn grotendeels te wijten aan de oorlog in Oekraïne. Europa, bijvoorbeeld, haalt een kwart van zijn olie in Rusland, en 40 procent van zijn gas. Maar er raken steeds minder Russische olievaten het land uit. Oliehandelaars verwachten dat de Russische olie-export, vandaag goed voor zo’n 8 miljoen vaten per dag, tegen eind volgende week met een kwart tot de helft zou kunnen terugvallen.
Dat heeft deels te maken met de sancties die uitgevaardigd werden tegen Rusland. Maar sommige bedrijven die met Rusland samenwerkten kiezen nu al voor de vlucht vooruit, zelfs al zijn ze nu nog niet gebonden door sancties.
Neem nu de grote banken. “Op dit moment worden betalingen voor Russische olie nog niet getroffen door de SWIFT-sancties (SWIFT is een internationaal betalingssysteem, red.)", zegt Jilles van den Beukel van het HCSS (Hague Centre for Strategic Studies). Tot 2015 werkte hij voor Shell. "Toch zie je dat sommige banken geen zin meer hebben om betrokken te zijn bij die betalingen, en ook dat sommige olietransporteurs afhaken. De Russen hebben daardoor steeds meer moeite om van hun olie af te raken, zelfs met hoge kortingen.”
Er zijn spelers op de markt die speculeren op de prijs van leveringscontracten, en die contracten verhandelen zonder dat ze ooit echt willen leveren
Net zoals de banken hebben ook steeds minder energiebedrijven nog zin om zich te verbranden aan Russisch olie of gas, uit angst voor imagoschade of onder druk van hun regeringen. Zo kondigden BP, Shell, Exxon en Equinor deze week al aan dat ze hun activiteiten in Rusland stopzetten. Het Franse TotalEnergies, het enige energiebedrijf dat sinds 2014 nog nieuwe projecten opstartte in Rusland, blijft wel, maar zal geen nieuwe investeringen meer doen.
Maar de oorlog is niet de enige oorzaak van de hoge prijzen. “Er is al een jaar krapte op de oliemarkt", duidt van den Beukel. "De wereld komt langzaam maar zeker uit de coronacrisis, maar de beperkte stijging van de olieproductie door de OPEC+-landen kan de vraag niet volgen. En daar komt nu de invasie van Oekraïne bovenop.”
Dat de energieprijzen op de beurs pieken, heeft ook te maken met wat energiespecialist Thijs Van de Graaf (Ugent) de "handel in papieren olievaten" noemt. “De prijzen kunnen ook de hoogte in gaan zonder dat er echt leveringsproblemen zijn. Er zijn heel wat spelers op de markt die speculeren op de prijs van leveringscontracten, en die die contracten verhandelen zonder dat ze interesse hebben om ook ooit echt te leveren.”
Wat kan eraan gedaan worden?
Het Internationale Energieagentschap IEA probeerde gisteren de gemoederen op de markten wat te bedaren door 60 miljoen vaten olie vrij te maken uit de noodvoorraad.
Maar veel indruk heeft dat niet gemaakt, denkt Van de Graaf. “60 miljoen vaten, dat is minder dan wat de wereld dagelijks consumeert aan aardolie. En de aankondiging was gisteren, maar vandaag zie je dat de prijs voor ruwe aardolie alweer stijgt. Ik denk dus dat de markt dat heeft geïnterpreteerd als een zwak signaal.”
Er wordt ook in de richting gekeken van een minder voor de hand liggende bondgenoot: Iran
Toch noemt hij de zet van het IEA historisch. Er wordt immers heel voorzichtig omgesprongen met die noodvoorraad. Die is nog maar drie keer eerder aangesproken: tijdens de Eerste Golfoorlog in 1991, na orkaan Katrina in 2005 (die onder andere boorplatformen in de Golf van Mexico beschadigde), en in 2011 tijdens de oorlog in Libië.
Welke gevolgen heeft dit voor Rusland?
In Rusland komt zowat de helft van de federale spaarpot uit olie en gas. Het is goed voor twee derde van alle export. De dalende appetijt van de grote energiebedrijven en de westerse sancties laten zich dus voelen in de Russische portemonee.
Maar de impact op de Russische olie- en gasindustrie zal zich vooral op langere termijn laten voelen, denkt van den Beukel van het HCSS. “Er waren al sancties sinds 2014 en de bezetting van de Krim. Nu worden die nog zwaarder. Rusland verliest daardoor zijn toegang tot westerse financiering van zijn olie- en gasprojecten, en westerse technologie. En Russen kunnen veel zelf, maar dan vooral onshore (olie- en gaswinning op het vasteland, red.). Met name voor offshore (op zee, red.), schalieolie en -gas, en LNG-fabrieken hebben ze de technologie niet. Daarvoor werkten ze samen met Shell en TotalEnergies.”
Hoe krijgen we de olie- en gasprijzen voor langere tijd naar omlaag?
Om de prijzen echt structureel te doen dalen, zouden de OPEC+-landen hun productie moeten opdrijven, zegt Van de Graaf. Maar dat ligt niet voor de hand. “De Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië stellen zich nogal ambigu op in het Russisch-Oekraïense conflict. De VAE, een traditionele Amerikaanse bondgenoot, hebben zich onthouden toen er in de Veiligheidsraad werd gestemd om de Russische aanval te veroordelen.”
Bovendien, benadrukt hij: “we vergeten het soms, maar in 2020 hebben de olieproducerende landen nog klappen moeten incasseren toen de olieprijzen in elkaar zijn gestort.” Zij denken dus wel twee keer na voor ze de prijzen bewust drukken.
Daarom wordt er ook in de richting gekeken van een minder voor de hand liggende bondgenoot: Iran. Dat onderhandelt deze week in Wenen met het Westen over een nieuw nucleair akkoord, en mogelijke versoepelingen van de sancties. "Een nieuwe Irandeal zou binnen afzienbare tijd extra volumes op de markt kunnen brengen", denkt Van de Graaf.
0 件のコメント:
コメントを投稿