Terwijl hier om de zoveel tijd wel eens een debat losbarst over kortere werkweken, voeren ze in Griekenland in bepaalde sectoren een 6 dagenweek in. Niet minder werken dus, maar net meer, om de krapte op de arbeidsmarkt te counteren. Is dat een teken aan de wand dat de trend van een arbeidsduurverkorting weer aan het keren is? 5 vragen en antwoorden.
1. Een 48 urenweek in Griekenland, hoezo?
Vanaf vandaag maakt een nieuwe Griekse wet het mogelijk om, in bepaalde industrieën en in sectoren die continu blijven draaien, over te stappen van een werkweek van 40 uren naar een van 48 uren. Dat komt neer op een 6 dagenweek. Volgens de Griekse regering kan het een antwoord zijn op de bestaande tekorten aan arbeidskrachten in sommige sectoren en de vele overuren en het zwartwerk dat daar wordt gepresteerd.
Economisch is Griekenland al jaren uit het moeras aan het kruipen, na de schuldencrisis van 2010. De Grieken kregen in de jaren nadien hulp van Europa om het land financieel recht te houden, maar daar werden zeer strenge besparingseisen aan gekoppeld.
Goed opgeleide arbeidskrachten zochten daardoor de voorbije jaren vaak liever hun heil in het buitenland, wat bestaande tekorten in bepaalde sectoren (denk aan de bouw, landbouw, toerisme, …) heeft vergroot.
2. Goed idee van de Grieken?
Sonja Teughels, arbeidsmarktexpert bij werkgeversorganisatie Voka, heeft in elk geval begrip voor de aanpak in Griekenland. "Zoals ik het begrijp, past men in Griekenland de wet aan de bestaande situatie aan, waarin in bepaalde sectoren sowieso veel overuren worden geklopt."
Wel wijst ze erop dat je de Griekse economische situatie en loonkosten moeilijk kunt vergelijken met die van ons. In Griekenland schommelt het gemiddelde nettoloon bijvoorbeeld rond de 1.100 euro. "In België zijn de lonen veel hoger, waardoor een uur ook goed moet renderen. Dat zet hier dus ook meer druk op de arbeidstijd."
Op langere termijn zorgt deze maatregel voor nieuwe problemen: meer mensen die uitvallen door het vele werk, mensen die werk gaan zoeken in andere sectoren
Meer twijfels zijn er bij Stan De Spiegelaere, directeur beleid en onderzoek aan de Europese vakbondsfederatie UNI en gastprofessor aan de UGent. "Op korte termijn kan dit een oplossing zijn voor bepaalde Griekse sectoren."
"Maar die oplossing zal zichzelf uiteindelijk in de staart bijten. Op langere termijn zorg je namelijk voor nieuwe problemen: meer mensen die uitvallen door het vele werk, mensen die werk gaan zoeken in andere sectoren. Eigenlijk creëer je zo je eigen arbeidsmarktkrapte."
En hij heeft ook zijn vragen bij de argumenten van de rechts-conservatieve Griekse regering. "De werkloosheid in Griekenland ligt nog altijd op 12 procent, veel hoger bijvoorbeeld dan in ons land. Je kunt hier dus moeilijk enkel een krappe arbeidsmarkt als verklaring inroepen."
3. Ook bij ons kampen we toch met tekorten op de arbeidsmarkt: is zo'n arbeidsduurvermeerdering hier dan ook een denkpiste?
"Niet op die manier", denkt Monica De Jonghe, directeur-generaal van ondernemersorganisatie VBO. "De 38 urenweek bestaat al meer dan 20 jaar en het is volgens mij niet meer mogelijk om dat nog op te trekken."
"Wel vinden wij dat er meer flexibiliteit moet komen voor de werkgevers om werknemers, per sector of per bedrijf, in bepaalde periodes meer uren te laten presteren. In bepaalde sectoren zijn er nu eenmaal pieken en dalen."
Ook Teughels zou liever hebben dat bedrijven daar zelf meer mee kunnen spelen. "De handicap van onze manier van werken, met vaak collectieve arbeidsovereenkomsten per sector (cao's), is dat die soms botsen met wat er op bedrijfsniveau gebeurt. Ook onze stelling is dat je een stijging of beperking van de arbeidsduur eigenlijk per bedrijf moet kunnen bekijken."
Ook onze stelling is dat je een stijging of beperking van de arbeidsduur eigenlijk per bedrijf moet kunnen bekijken
"Een bedrijf dat erin slaagt nog efficiënter te werken en dus productiviteitswinst boekt, moet dan zelf kunnen beslissen of ze dat omzetten in extra loon of in bijvoorbeeld een verkorting van de arbeidsduur. Maar misschien kan het ook andersom: dat je de arbeidsduur zo nodig weer aanpast in moeilijkere tijden?"
Wat De Spiegelaere betreft moet elk gemorrel aan de arbeidsduur in de eerste plaats gaan over veiligheid en gezondheid. "Dat is het eerste en laatste criterium. Er zijn genoeg geloofwaardige studies die uitwijzen dat lange werkdagen en onregelmatige werkuren net negatieve gezondheidseffecten hebben."
4. Gaat de trend in ons land niet net in de tegenovergestelde richting: die van arbeidsduurverkorting?
Op de lange termijn in elk geval wel: in de 19e eeuw werkten Belgen 7 dagen per week, 14 uur per dag. Vrije tijd bestond niet. Pas begin 20e eeuw werd de zondagsrust ingevoerd, een 6 dagenweek dus. Mensen werkten toen gemiddeld wel nog altijd zo'n 10 uur per dag, of 60 uur per week. Pas in de jaren 20 kwam de 8 urendag er.
Na WO II daalde de arbeidsduur, onder druk van de vakbonden, geleidelijk. Eerst naar 45 uur per week in de jaren 50 en 60, en in de jaren 70 naar 40 uur (en zelfs naar 38 uur bij de overheid en naar 36 uur bij de banken).
Begin jaren 2000 kwam de 38 urenweek er voor alle bedrijven en dat is sindsdien niet echt meer aangepast. Wel zijn er nog oproepen geweest, onder meer van de PS, om naar een 32 urenweek te evolueren, maar die hebben weinig wind in de zeilen gekregen.
Maar ook een echte arbeidsduurverlenging hebben we in de voorbije eeuw niet meer gezien. Al merkt De Spiegelaere wel op dat ons land sinds corona wel de regeling voor overuren versoepeld heeft. "In sommige sectoren kan dat in de praktijk wel leiden tot een de facto arbeidsduurverlenging", oppert hij.
5. Kan de inzet van technologie, artificiële intelligentie bijvoorbeeld, een verschil maken voor onze arbeidsduur?
Teughels vermoedt wel dat we dankzij AI nog efficiënter zullen kunnen werken en dus wellicht naar nog kortere werkweken zullen kunnen evolueren. "Dat is bijna een natuurlijk proces. Maar ook hier zullen we dan een keuze maken: zetten we die winst in voor meer loon, meer vrije tijd of meer welvaart, bijvoorbeeld om onze sociale zekerheid beter te financieren?"
Het idee van 'arbeidstijd' is voor bepaalde jobs eigenlijk niet meer van deze tijd
Ook De Jonghe denkt dat technologie nog veel gaat veranderen. "Het idee van 'arbeidstijd' is voor bepaalde jobs eigenlijk niet meer van deze tijd. Ik zie het nog gebeuren dat we op termijn naar een andere manier van werken gaan: dat we meer kijken naar de output die iemand levert en niet naar het aantal uren. Toegegeven: dat is enkel mogelijk in specifieke, intellectuele jobs, en wellicht niet in de industrie, de bouw of de vervoersector."
Maar De Spiegelaere haalt de schouders op als het over AI gaat. "De vraag welke impact dat kan hebben op de arbeidsduur is volgens mij eerder een hype. De maatregel in Griekenland leert ons in elk geval dat gestage arbeidsduurverminderingen geen verworvenheid zijn. De druk daarop is constant."
0 件のコメント:
コメントを投稿