AnalyseBuitenland
‘Lithium is de nieuwe olie’, volgens Tesla-topman Elon Musk. Landen met grote lithiumvoorraden willen daarvan profiteren. Vorige week kondigde de linkse president Gabriel Boric de nationalisatie aan van de lithiumindustrie in Chili, het land met de grootste lithiumreserves ter wereld.
“Dit is onze beste kans op een transitie naar een duurzame en ontwikkelde economie”, zei Boric in een televisietoespraak. “We kunnen het ons niet veroorloven die te verpesten.” De aankondiging van Boric past in een mondiale trend van ‘grondstoffennationalisme’. Vorig jaar al nationaliseerde Mexico zijn lithiumvoorraden, terwijl Zimbabwe de export van onverwerkt lithium verbood. Ook Indonesië verbood de afgelopen jaren de export van verschillende grondstoffen.
Net als andere landen wil Chili niet alleen een betere prijs krijgen voor zijn grondstoffen, maar ook zijn economische basis verbreden. Gedolven lithium moet verder verwerkt worden om het geschikt te maken voor gebruik in accu’s. De verwerking van Chileens lithium gebeurt nu grotendeels in andere landen, vooral in China.
In de toekomst wil Chili meer lithium zelf verwerken, zodat het meer geld overhoudt aan zijn bodemschatten. “In Chili kunnen we waarde toevoegen, we kunnen accu’s produceren, hier in ons land, we hoeven ons niet te beperken tot het delven van grondstoffen”, zei Boric.
Olie-onteigening
‘Grondstoffennationalisme’ is allerminst nieuw: op 18 maart 1938 nationaliseerde Mexico zijn oliereserves. 18 maart is nog altijd een Mexicaanse feestdag, de verjaardag van de olie-onteigening. Nationaliseren is aantrekkelijker als de prijzen hoog zijn en verwacht wordt dat de vraag naar lithium en andere materialen voor de groene transitie de komende jaren groot zal blijven.
Daarnaast spelen politieke factoren een rol. Sinds de financiële crisis van 2008 heeft het neoliberale model van vrijhandel veel van zijn glans verloren, zeker in Latijns-Amerika waar veel linkse politici aan de macht zijn gekomen. Ook proberen steeds meer landen hun politieke en economische belangen te beschermen, in een wereld waarin geopolitieke spanningen toenemen.
In het verleden is ‘grondstoffennationalisme’ niet altijd succesvol geweest. In Venezuela werden bodemschatten vooral gebruikt om de heersende elite te verrijken. Bolivia wilde onder de linkse president Evo Morales het Saoedi-Arabië van de lithium worden. Een grote voorraad aan bodemschatten is echter niet genoeg. De grondstoffen moeten worden gedolven en verwerkt. Daarvoor zijn kapitaal en technologische kennis nodig, die vaak alleen verschaft kunnen worden door buitenlandse bedrijven. Morales’ nationalisatie van de lithiumindustrie leidde er slechts toe dat bedrijven Bolivia begonnen te mijden, waardoor de productie van lithium nooit echt op gang is gekomen. Het land heeft zijn kaarten nu op Chinese hulp gezet.
Ook in Chili zouden bedrijven hun investeringen kunnen verleggen, zeggen analisten tegen persbureau Reuters, bijvoorbeeld naar Australië dat een land met grote reserves en een investeringsklimaat dat heel vriendelijk is voor mijnbouwbedrijven.
Lees ook
‘Europa gaat als klein, nietig, continentje tussen de grote krachtenvelden heel zware tijden tegemoet. Wij zijn daar zeker niet klaar voor’
Europa heeft geen andere keus dan opnieuw zelf grondstoffen te gaan ontginnen, maar het verzet zal taai zijn
Geen gevaar
De linkse president Boric lijkt zich van dat gevaar bewust. Dat geldt zeker voor het Chileense parlement dat zijn nationalisatieplan nog moet goedkeuren. Vorig jaar haalde het parlement nog een streep door een radicaler voorstel om de mijnbouw te nationaliseren, waarbij ook bestaande contracten met mijnbouwbedrijven zouden worden verbroken.
Deze keer leek Boric niet de confrontatie te zoeken met de grote mijnbouwbedrijven SQM (Chileens) en Albemarle (Amerikaans). Hij probeert een middenweg te vinden waarbij Chili zoveel mogelijk aan zijn bodemschatten verdient, zonder (buitenlands) kapitaal van zich te vervreemden. “Elk bedrijf, buitenlands of lokaal, dat in Chili lithium wil exploiteren, moet een partnerschap met de staat sluiten”, aldus Boric. SQM heeft een contract tot 2030, Albemarle tot 2043. Boric zei deze contracten te respecteren, al verzocht hij bedrijven wel samen te werken met de Chileense staat.
Ook de linkse Mexicaanse president Andres Manuel Lopez Obrador wil buitenlandse bedrijven uitnodigen om de genationaliseerde lithiumvoorraad te winnen. Mexico en Bolivia hebben daarnaast gesuggereerd een Zuid-Amerikaans ‘lithium-OPEC’ te stichten, een kartel dat hogere prijzen kan vragen.
Europese Unie
De Europese Unie zal de opmars van het grondstoffennationalisme met belangstelling en enige zorg bekijken. Europa heeft eigen lithiumvoorraden, onder meer in Portugal en Frankrijk, maar als relatief grondstoffenarm continent is het voor zijn groene transitie voor een belangrijk deel aangewezen op andere delen van de wereld. Van alle verwerkte lithium die Europa importeert komt 97 procent uit China, zei voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie onlangs.
De EU streeft naar meer “strategische autonomie”. Zij wil minder afhankelijk zijn van China en andere landen. In dat kader sloot de EU in december een handelsdeal met Chili die Europa gemakkelijker toegang zou moeten geven tot Chileens lithium.
Het akkoord moet nog worden geratificeerd door de nationale parlementen en verder gestalte krijgen. In elk geval hebben Chili en de EU een gedeeld belang: minder afhankelijk worden van de verwerking van lithium in China.
0 件のコメント:
コメントを投稿