Onze koopkracht staat onder druk door de inflatie. Producten en diensten worden duurder, waardoor we met hetzelfde bedrag minder kunnen kopen dan een jaar geleden. Toch noteren veel bedrijven torenhoge winsten. Economen hebben er een nieuw woord voor: graaiflatie. "Graaiflatie is verantwoordelijk voor twee derde van de prijsstijgingen. Je kan in ons systeem niet vermijden dat bedrijven hun winsten proberen te maximaliseren", zegt professor Paul De Grauwe in "De markt" op VRT 1.
"Graaiflatie" is een samentrekking van "graaien" en "inflatie". Bedrijven verhogen hun prijzen meer dan nodig is om gestegen kosten te kunnen dekken. Prijzen van bijvoorbeeld grondstoffen en energie zijn omhooggegaan, wat wordt doorgerekend in de prijzen van goederen en diensten. Inflatie dus. Maar bedrijven profiteren er dan van om nog een extra verhoging door te voeren. Graaiflatie, noemen economen het, inflatie door hebzucht.
Bij Europese beursgerelateerde bedrijven die hun cijfers voor het eerste kwartaal (januari, februari, maart) van dit jaar al hebben bekendgemaakt, is de winst gemiddeld met 4 procent per aandeel gestegen. Analisten hadden een krimp van 1 procent geschat.
Op basis van die cijfers kan je niet besluiten dat er overál sprake is van graaiflatie. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld bespaard hebben op kosten en daardoor meer winst gemaakt hebben. Als er in de resultaten gesproken wordt over "efficiënte prijsstrategie" daarentegen, dan kan je de link wel leggen.
Wat moeten we nu maken van die graaiflatie? "Bedrijven, en vooral grote bedrijven, profiteren van de situatie om hun winsten op te krikken. Je kan in ons marktsysteem nu eenmaal niet vermijden dat bedrijven hun winsten proberen te maximaliseren. Ze zitten nu in een situatie dat ze dat kunnen doen", zegt professor Paul De Grauwe van de London School of Economics in het economische magazine "De markt" op VRT 1.
Dat zit in het kapitalistische systeem ingebakken. Als je de kans hebt om zoveel mogelijk winst te maken, dan ga je dat doen.
De Grauwe wil niet aan moraliserend gepreek doen, "maar dat zit in het kapitalistische systeem ingebakken. Als je de kans hebt om zoveel mogelijk winst te maken, dan ga je dat doen. En ik begrijp dat dat mensen tegen de borst stoot, de koopkracht gaat naar beneden. Maar dat is nu eenmaal het systeem."
De Europese Centrale Bank (ECB) stelt in een recent rapport dat 60 procent van de inflatie te wijten is aan die graaiflatie, die winsthonger van de bedrijven. Frappant, vindt De Grauwe. "Dat zijn geen linkse rakkers, maar orthodoxe economen. Twee derde van de prijsstijgingen zijn het gevolg van het extraatje dat de bedrijven aan hun prijzen toevoegen."
Waarom doen bedrijven dat nu allemaal, op dit moment? "Een pertinente vraag, want winst proberen te verhogen kunnen ze altijd. Daar zit een onderliggend fenomeen achter. De macht van grote bedrijven is de laatste decennia sterk gestegen, ten koste van de macht van werknemers. Als er zoiets als stijgende energiekosten is, werkt dat als een soort fluitsignaal. Dat is het signaal voor de ondernemingen dat het het moment is om prijzen extra op te trekken."
"Ze moeten dat ook gecoördineerd doen. Als je dat als bedrijf alleen doet, word je afgestraft doordat anderen dat niet doen. Als bedrijf A dat doet, moet bedrijf B volgen, anders is bedrijf B marktaandelen kwijt. In normale situaties houdt dat mechanisme bedrijven tegen om prijzen extra te verhogen, maar de verhoogde energiekosten waren een signaal dat het kon."
"Geen toverformules"
De consument voelt die prijsstijgingen natuurlijk in zijn winkelkar en in zijn portemonnee. Al vindt De Grauwe dat de situatie in ons land nog meevalt, in vergelijking met de buurlanden. "Dat heeft te maken met de loonindexering (lonen en uitkeringen die mee evolueren met de inflatie, red). De modale Belg heeft daardoor nauwelijks aan koopkracht verloren.
De inflatie is momenteel aan het afremmen, heeft dat dan geen effectie op die graaiflatie? Voorlopig niet. Hoe kan je er dan toch iets tegen ondernemen? Prijzen van goederen en diensten blokkeren, zoals Vooruit en de PS voorstellen, ziet De Grauwe niet zitten. "Bedrijven gaan minder produceren of zelfs andere goederen en diensten duurder maken."
Wat helpt dan wel? "Er zijn geen toverformules. Wat werkt is de orthodoxe manier die de ECB toepast: de rente verhogen. Die doet de algemene vraag dalen, waardoor de inflatie zal verminderen. En dat is nu al aan het gebeuren."
0 件のコメント:
コメントを投稿