De complexe aandelenconstructies ‘cum-cum’ en ‘cum-ex’ zijn jaren onder de radar gebleven. Ze zouden de Belgische staatskas honderden miljoenen tot zelfs miljarden euro’s hebben gekost. Dat blijkt uit de CumEx Files 2.0, een nieuw onderzoek van journalisten en wetenschappers.
Bij de Belgische fiscus gingen zes jaar geleden de alarmbellen af. Het Verenigd Koninkrijk waarschuwde eind 2015 voor aandelenconstructies die de Belgische staatskas zeker honderden miljoenen kostten. De constructies hadden ook al de Duitse, de Deense en andere Europese staatskassen ettelijke miljoenen lichter gemaakt.
Via ‘cum-exconstructies’ was onze fiscus bestookt met aanvragen voor terugbetalingen van roerende voorheffing op dividenden. De Amerikaanse pensioenfondsen die de belastingen terugvorderden, waren niet eens echte pensioenfondsen. Ze schoven met aandelen van Belgische beursgenoteerde bedrijven van het ene fonds naar het andere, om voor dezelfde pakketten meerdere terugbetalingen te krijgen.
De essentie
- Naast de beruchte cum-exconstructies blijken ook ‘cum-cumconstructies’ onze staatskas veel geld te hebben gekost. Volgens Duitse wetenschappers gaat het om meer dan 7 miljard euro.
- Door die constructies omzeilen buitenlandse investeerders belastingen op dividenden door hun aandelen uit te lenen of tijdelijk te verkopen.
- In januari 2019 is de Belgische belastingwet verstrengd om de constructies tegen te gaan, maar er blijft een grijze zone.
Het Brusselse parket is klaar met een van de drie onderzoeken die het opende naar de cum-exconstructies, die onze staatskas tussen eind 2012 en 2015 in totaal 201,5 miljoen euro kostten. In het dossier met de North Channel Bank, een Duitse bank die meerdere pensioenfondsen als klanten had en die al een akkoord met de fiscus bereikte, dagvaardt het parket nog acht personen voor de strafrechter. Dat bevestigt parketwoordvoerder Martin François aan De Tijd.
De tenlasteleggingen gaan van valsheid in geschrifte, gebruik van valse stukken, het verbergen van de illegale herkomst van criminele vermogensvoordelen, oplichting en poging tot oplichting tot het vormen van een criminele organisatie. François: ‘De feiten zouden zich hebben voorgedaan tussen januari 2014 en december 2016. Het gaat om bedragen van meerdere miljoenen euro’s.’
Het Brussels parket voert nog twee onderzoeken naar twee andere netwerken. Het belangrijkste onderzoek gaat over het Londense bedrijf Solo Capital van Sanjay Shah.
Naast de beruchte cum-exconstructies, waarvan de naam verwijst naar het verhandelen van aandelen met (cum) of zonder (ex) dividend, blijken nu ook ‘cum-cumconstructies’ onze staatskas veel geld te hebben gekost. Die constructies worden opgezet door buitenlandse investeerders, die normaal de volle pot belasting moeten betalen op dividenden van Belgische beursgenoteerde bedrijven. Ze omzeilen de belasting door de aandelen uit te lenen of tijdelijk te verkopen aan een andere partij zoals echte pensioenfondsen die een belastingvrijstelling genieten. De buitenlandse investeerder staat daarbij een deel van de belastingsom die hij zo uitspaarde af.
Naast de beruchte cum-exconstructies blijken nu ook ‘cum-cumconstructies’ onze staatskas veel geld te hebben gekost.
De Tijd onderzocht de constructies samen met het Duitse collectief van onderzoeksjournalisten CORRECTIV en 14 andere media in andere landen, zoals Le Monde (Frankrijk), BBC (het VK), NBC (de VS) en NDR (Duitsland). Eind 2018 deden we met de CumEx Files al onderzoek naar de cum-exconstructies. Voor ons CumEx Files 2.0-project berekende een team van wetenschappers, onder leiding van de Duitse professor Christoph Spengel van de universiteit van Mannheim, dat de Belgische staatskas de voorbije twintig jaar 7,177 miljard euro aan belastinginkomsten kan misgelopen zijn door de cum-cumconstructies. De wetenschappers baseerden hun berekening op de hoeveelheid dividenden die Belgische bedrijven uit de Bel20-index uitkeerden van 2000 tot 2020.
De wetenschappers deden dezelfde oefening voor negen andere landen: Duitsland, Oostenrijk, Spanje, Italië, Nederland, Frankrijk Luxemburg, Zwitserland en de VS. Voor de laatste twee ging het alleen over de periode van 2000 tot 2008. In totaal zou de schade in alle onderzochte landen 140,988 miljard euro bedragen. In Nederland, op basis van de AEX-beursindex, zou het de voorbije 20 jaar gaan om 26,962 miljard euro en in Frankrijk (CAC40) over 33,27 miljard euro. Voor Frankrijk gaat het volgens de onderzoekers al zeker om een voorzichtige schatting.
Opvallende pieken
Na onze eerdere onthullingen in 2018 openden de Europese bankenwaakhond (EBA) en de Europese marktentoezichthouder (ESMA) onderzoeken naar de cum-ex- en cum-cumconstructies. Een ESMA-rapport stond stil bij opvallende schommelingen op de Bel20. In 2018 en 2019 waren er opvallende pieken van de volumes uitgeleende aandelen rond de datum dat dividenden zijn uitgekeerd. De ESMA kon niet uitmaken of die pieken - zowel voor de Bel20 als voor andere beursindexen - te wijten waren aan gewone marktreacties of verdachte bewegingen voor cum-ex- of cum-cumconstructies.
In januari 2019 is de Belgische belastingwet verstrengd om de constructies tegen te gaan. Maar ook dat jaar bleven voor de Bel20 opvallende pieken merkbaar.
In januari 2019 is de Belgische belastingwet verstrengd om de constructies tegen te gaan. Maar ook dat jaar bleven voor de Bel20 opvallende pieken merkbaar. Volgens insiders die we spraken voor het CumEx Files 2.0-project is de Belgische wetswijziging onvoldoende om alle constructies tegen te gaan. Dat is volgens de insiders ook al gebleken na vroegere wetswijzigingen in Duitsland.
‘In welke mate en op welke schaal worden die constructies nog opgezet? Ik denk dat niemand daar echt een zicht op heeft’, zegt Patrick Smet, fiscaal advocaat van het kantoor Allen & Overy. ‘Het zou me in elk geval niet verbazen dat buitenlandse pensioenfondsen voor 2019 regelmatig cum-cumtransacties toepasten. Het is geen toeval dat de wetswijziging in 2019 vooral pensioenfondsen viseerde.’
Pensioenfondsen moeten aandelen waarmee ze dividenden opstrijken nu minstens 60 dagen in volle eigendom hebben, anders mag de fiscus vermoeden dat het om een kunstmatige constructie gaat. ‘Ook na de wetswijziging blijft er een grijze zone. De Belgische regel blijft een interne regel. Er is nog altijd een internationale fiscale vrijstelling op basis van de belastingverdragen, waarvoor die 60 dagenregel niet geldt want België kan niet eenzijdig een verdrag wijzigen.’
Ook na de wetswijziging blijft er een grijze zone. Er is nog altijd een internationale fiscale vrijstelling op basis van belastingverdragen.
‘De vraag is ook of cum-cumconstructies wel als kunstmatig beschouwd kunnen worden. Er is al heel lang onzekerheid - zowel in België als internationaal - over de vraag of een bonafide pensioenfonds al dan niet de ‘uiteindelijk gerechtigde’ is van aandelen als het fonds zich vooraf via een afspraak met de tegenpartij heeft ingedekt op het risico van een koersdaling. Het is dus niet gezegd dat een pensioenfonds zo’n zaak voor de rechtbank verliest.’
‘Het hangt af van pensioenfonds tot pensioenfonds of ze dit nog doen. Sommige zullen besluiten dat dit nu in een sfeer van misbruik baadt en het not done is geworden. Andere fondsen kunnen nog redeneren dat dit een normaal beheer is van hun assets en dat ze een goede zaak doen als ze aandelen tegen een betere prijs kunnen kopen voor de coupondatum. Of dat betekent dat er nog cum-cumconstructies zijn, is dus moeilijk in te schatten.’
Bijzondere mechanismen
De Belgische beurswaakhond FSMA bezorgde vroeger al info aan het parket over mogelijke belastingfraude met cum-ex-constructies. ‘De FSMA is de markt blijven monitoren op dergelijke fenomenen’, zegt woordvoerder Jim Lannoo. ‘We passen voor alle Bel20-bedrijven die dividenden uitbetalen - 17 van de 20 - data-analyses toe op de buitenbeurstransacties. Daaruit blijkt dat geen enkele partij of transactie nog staat voor meer dan 10 procent van de totale marktkapitalisatie. Bij de originele cum-exconstructies ging het wel om tientallen procenten. Daaruit kunnen we afleiden dat de afgelopen jaren vermoedelijk geen fiscale fraude op grote schaal meer plaatsvond op de Brusselse markt.’
Ook de Nationale Bank van België laat weten dat ze waakzaam blijft of financiële instellingen nog zulke ‘bijzondere fiscale mechanismen’ opzetten, om fiscale fraude door klanten mogelijk te maken of te bevorderen.
0 件のコメント:
コメントを投稿