InterviewAndrew Roberts
‘Rusland wilde in Oekraïne WO II nog eens overdoen.’ Oorlogshistoricus Andrew Roberts over parallellen met het verleden, en het strijdtoneel van de toekomst. ‘We krijgen oorlogen van drones tegen drones, en de winnaar wordt die met de beste algoritmes.’
“De evolutie van het oorlogvoeren volgt geen lineair patroon”, vertelt Andrew Roberts. “In de Donbas zijn er loopgraven en prikkeldraad die aan WO I doen denken, terwijl je even verderop met een hightech oorlog zit waarin allerhande apps de hoofdrol spelen. Zij worden gebruikt om geografische coördinaten van de vijandelijke posities door te spelen aan het centrale bevel, waarna er binnen de minuut drones de lucht ingaan om die bijzonder nauwkeurig aan te vallen. Deze oorlog toont dus beelden uit verschillende tijdperken op hetzelfde moment, en in die zin is hij van doorslaggevend belang. Wat je hier ziet, is de toekomst.”
En Roberts kan het weten. Baron Roberts, zoals zijn titel luidt in het Britse Hogerhuis, is een van de populairste oorlogshistorici van zijn land, die heel wat heeft gepubliceerd over Churchill, Hitler en leiderschap in gewapende conflicten.
Samen met generaal op rust David Petraeus, voormalig opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen in Irak, Afghanistan en het US Central Command, en van 2011 tot 2012 directeur van de CIA, schreef Roberts een geschiedenis van de recente oorlogen, Conflict, oorlogsvoering van 1945 tot Oekraïne.
Roberts en Petraeus zijn haviken, vast overtuigd van de meerwaarde van het westerse gelijk en dus ook van de verdediging ervan met alle mogelijke middelen. Hun winst is ons verlies, lijkt het credo te zijn, en dus kunnen wij maar beter winnen, en over vrede praten we pas als de vijand op de knieën zit. Wreed, volgens sommigen, realistisch volgens anderen. In hun boek lichten ze bijna zeventig jaar oorlogen door, om toe te werken naar de huidige apotheose in Oekraïne en te eindigen met een voorzichtige blik op de toekomst.
Wie het huidige conflict in Oekraïne wil begrijpen, vertelt Roberts, kan niet om de beeldvorming heen die WO II op zowel het westerse als het Russische netvlies heeft achtergelaten, ook al is het een foute beeldvorming. “De Russen incasseerden enorme verliezen. Zo’n 27 miljoen Russen stierven, van wie 8 miljoen militairen. 80 procent van de geallieerde doden viel aan het Oostfront. Dat kwam enerzijds doordat er zoveel Russen waren en het Kremlin dus al die soldaten in de strijd kon werpen, maar ook doordat er volstrekt absurde orders werden gegeven om plaatsen te verdedigen die dat absoluut niet waard waren en waarbij massaal veel slachtoffers vielen. En dat terwijl iedere strateeg wist dat terugtrekken en meteen weer aanvallen veel meer opleverde. De Duitsers waren daar meesters in.
“Maar de Russen bleven hun posities verdedigen en vochten tot de laatste man, wat hen door hun numerieke overwicht ook de overwinning opleverde. Gek genoeg hebben we de verkeerde lessen getrokken uit die bloederige overwinning. Het is duidelijk dat je Rusland niet binnenvalt, dat ondervonden Napoleon en Hitler aan den lijve, maar in Oekraïne is iets anders aan de gang. Daar valt Rusland een ander land binnen, en wanneer je er dan de historische parallellen bijhaalt, krijg je een ander plaatje. De Poolse oorlog, de Finse oorlog, de oorlog tegen Japan en WO I, het waren stuk voor stuk nederlagen.”
Wilde Rusland in Oekraïne WO II nog eens overdoen?
“Volstrekt. Tijdens WO II zijn er vier veldslagen gevoerd om Kiev, met verschrikkelijke verliezen. Vorig jaar probeerde het Russische leger met zijn bombardementen op burgerdoelwitten daar nog een vijfde aan toe te voegen. Het verkondigde de boodschap dat de Oekraïners in feite Russen waren, maar door hen zo te bombarderen bewezen ze natuurlijk net het tegengestelde.”
Er is maandenlang strijd geleverd om Bachmoet, met immens veel doden en gewonden als gevolg, terwijl van het stadje uiteindelijk niet meer restte dan een strategisch onbelangrijke hoop ruïnes. Ook dat doet toch heel erg aan WO II denken?
“En aan Stalingrad. Wanneer een plek een iconische status bereikt, wordt er tot het bittere eind om gevochten, louter en alleen omwille van de invloed die het veroveren ervan zou hebben op het moreel van de strijdkrachten. Dat Stalingrad naar Stalin genoemd was, zegt al genoeg, natuurlijk. Die stad kon je niet zomaar laten gaan, en dus werd zij een doel voor zowel de Russen als de Duitsers, gewoon omdat zij er was. Het is zoals met de beklimming van Mount Everest. Mensen beklimmen die omdat de berg er is.”
Waren de Russische troepen wel voorbereid op een hedendaagse oorlog? Hoe soldaten hun positie verraadden door gebruik te maken van de Oekraïense 4G is toch nogal knullig?
“De Russen zijn inderdaad aan een analoge oorlog begonnen in een digitaal tijdperk. Op 23 februari 2022 legden ze het Oekraïense internet plat, waarna ze overgingen tot een ouderwetse tank- en pantserwagenaanval en immense verliezen leden. Maar intussen hebben ze veel bijgeleerd. En met ouderwetse mijnenvelden kun je ook heel wat bereiken, tonen ze in het zuiden. Alle grote veldslagen hebben ze daarentegen verloren. Uiteindelijk zal Poetin wel gaan inzien dat de oorlog niet vol te houden is.”
Rusland had wellicht een heel ander scenario in gedachten toen het eraan begon, maar het kan nu niet zomaar capituleren, toch?
“Bijna altijd sneuvelen het grootste aantal soldaten tijdens het laatste kwart van een oorlog. Momenteel denken beide zijden nog steeds dat ze kunnen winnen en dat de vijand nog niet klaar is om vrede te sluiten, en dus gaat de oorlog door. Pas wanneer beide zijden klaar zijn voor vrede komt die er. Of die er in Oekraïne komt is nog maar de vraag. Poetin zou de oorlog ook weleens kunnen bevriezen, zoals dat in Tsjetsjenië, Georgië, Azerbeidzjan en Syrië is gebeurd. Daar wordt niet actief meer gevochten, maar er is ook geen officiële vrede. Je kan het vergelijken met de Koreaanse situatie, waar ook nooit vrede is getekend. Voor Oekraïne zou dat rampzalig zijn, want een land dat in oorlog is kan geen lid worden van de NAVO.”
Het Oekraïense leger wordt flink geholpen door privéfirma’s als Palantir en Starlink. De Russische privémilitie Wagner speelde ook een grote rol. Wijst dit erop dat oorlog in de toekomst steeds vaker geprivatiseerd zal worden?
“Ongetwijfeld. En daarmee zal ook de invloed van privépersonen op oorlogen groeien. Elon Musk stelde zijn Starlink-netwerk ter beschikking van Oekraïne op voorwaarde dat het alleen op het eigen grondgebied gebruikt mocht worden. In feite verhinderde hij op die manier dat het land zou toeslaan op de Krim, en beïnvloedde hij dus het verloop van de oorlog.
“Ik moest heel ver teruggaan in de geschiedenis om iets gelijkaardigs te vinden, en wel tot de Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871. Toen ontwikkelde Alfred Krupp een stalen kanon dat veel beter presteerde dan de Franse bronzen kanonnen, waarmee hij de oorlog in een definitieve plooi legde. Alleen ging de invloed van Musks satellietinternetdienst nog veel verder, natuurlijk. Stel je voor dat Krupp gezegd had waar keizer Wilhelm zijn kanonnen mocht inzetten en waar niet. Dat was ondenkbaar geweest. Het lijkt er dus sterk op dat heren als Elon Musk, Mark Zuckerberg en Jeff Bezos in de toekomstige oorlogvoering inderdaad steeds belangrijker zullen worden. Maar op zich hoeft dat niet problematisch te zijn, zo lang deze heren hun technologie inzetten ten dienste van het Westen natuurlijk. Wat verkies jij, dat privéfirma’s ons een technologische voorsprong bezorgen of dat China die verwerft?”
De oorlog in Oekraïne is de eerste waarin drones een doorslaggevende rol spelen, zowel wat observatie als wat actief ingrijpen betreft. In hoeverre zal de mens nog een rol spelen in de oorlogen van de toekomst?
“Steeds minder. Het is nu al zo dat als je een menselijke piloot in een gevechtsvliegtuig laat strijden tegen een volledig geautomatiseerde versie ervan, de mens altijd verliest. In de toekomst zullen we daarom een oorlog van drones tegen drones krijgen en de winnaar zal degene zijn die de beste algoritmes heeft geschreven. Oorlogen zullen dus vanachter de computer uitgevochten worden. Een overwinning met drones kan rampzalige gevolgen hebben, want een traditionele bezetting is dan misschien niet meer nodig. Die kan dan volledig met diezelfde drones uitgevoerd worden. Geef het vijftig jaar en boots on the ground is een term uit de geschiedenisboeken.”
Is dat niet gevaarlijk?
“Verschrikkelijk. Drones kennen geen lafheid, maar ook geen medelijden. Zij voeren genadeloos uit waarvoor ze geprogrammeerd zijn. In die zin vind ik de toekomst verontrustend, maar ook onoverkomelijk. Er valt gewoon niet te ontsnappen aan deze evolutie. Je wil een oorlog winnen en aangezien de technologie beter is dan de mens, is het ondenkbaar dat je als generaal voor die mens zou kiezen. Maar dat betekent natuurlijk niet dat we die technologie zomaar zijn gang moeten laten gaan. Sturen is ook hier wel degelijk mogelijk, en afschrikken natuurlijk, ook al kost het handenvol geld om wapens te ontwikkelen en aan te kopen die je wellicht nooit zal gebruiken, maar de niet-gevoerde oorlog is nog steeds de beste, en de goedkoopste. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de schade in Oekraïne of Gaza.”
Conflict, Oorlogsvoering van 1945 tot Oekraïne, Andrew Roberts en David Petraeus, Prometheus, 552 p., 45 euro (vertaald door Alexander van Kesteren en Marieke van Muijden).
0 件のコメント:
コメントを投稿