Bijna een mirakeloplossing, of toch op papier: waarom België kleine kernreactoren wil bouwen - De Morgen

AchtergrondKernenergie

De eerste commerciële SMR werd dit jaar in China geïnstalleerd.Beeld China News Service via Getty Images

Ons land gaat inzetten op zogenoemde kleine, modulaire kernreactoren. Tegen 2035 moet een proefreactor draaien in Mol. Een eerste commerciële reactor is pas voor zo’n tien jaar later. Hoe moet die eruitzien en wat hebben we eraan?

Wat is het plan?

Het nucleair onderzoekscentrum SCK CEN zal samen met onderzoeksinstellingen in Roemenië en Italië inzetten op de bouw van zogenoemde kleine, modulaire kernreactoren (SMR’s). Alle partners ondertekenden daarover woensdag een Memorandum of Understanding. De federale regering maakte eerder al 100 miljoen euro vrij voor het onderzoek naar SMR’s.

De huidige kerncentrales maken gebruik van water als koelmiddel, maar het consortium wil inzetten op loodgekoelde reactoren. Daar heeft het SCK ervaring mee omdat hun onderzoeksreactor MYRRHA met een mengsel van lood en bismut wordt gekoeld. Een eerste, kleinschalige SMR die de technologische haalbaarheid moet bewijzen, zou tegen 2035 in Mol moeten verrijzen. In het Roemeense Pitesti moet vervolgens een grotere proefreactor komen. Het SCK werkt daarvoor samen met het Italiaanse onderzoeksagentschap ENEA en het Roemeense staatsbedrijf RATEN, die de technologie ook al onderzochten.

Het einddoel is een commerciële SMR, gebouwd door de Amerikaanse firma Westinghouse, die al betrokken was bij de bouw van de reactoren in Doel en Tihange, en het Italiaanse Ansaldo Nucleare. “De komende maanden bekijken we vooral hoe we de expertise van alle partners kunnen bundelen”, zegt Peter Baeten, directeur-generaal van SCK CEN. “Een commerciële reactor verwachten we pas rond 2040 á 2045.” Waar die zal komen, ligt nog niet vast.

Wat het vermogen van zo’n commerciële SMR zal zijn, is evenmin al beslist. Volgens Baeten gaat het om een grootteorde van zo’n 300 megawatt, of ongeveer een derde van het vermogen van onze grootste huidige reactoren.

Waarom loodgekoelde kleine, modulaire reactoren?

De loodgekoelde SMR’s bieden in vergelijking met de ‘klassieke’ kerncentrales een aantal voordelen. Zo maken ze gebruik van zogenoemde passieve koeling. Bij een klassieke kerncentrale zijn pompen nodig om het water dat de warmte van de reactor afvoert te laten circuleren. Dat maakt een reactor kwetsbaar voor stroompannes, die in het slechtste geval tot een kernsmelting kunnen leiden. Bij passieve koeling circuleert het koelmiddel onder invloed van de zwaartekracht, zonder menselijke tussenkomst.

Hoewel passieve koeling ook met water kan, is voor lood gekozen omdat je dan een efficiënter proces krijgt. Water remt de neutronen in de kernreactor af, lood doet dat niet. “Het gevolg van die snellere neutronen is dat de brandstof efficiënter opbrandt en je minder langlevend radioactief afval overhoudt”, zegt Baeten. “Bovendien kunnen we een deel van het huidige kernafval als brandstof voor deze nieuwe reactoren recupereren. Het is circulaire economie toegepast op een kernreactor.”

Tot slot kunnen kleinere reactoren op meer plaatsen worden gebouwd dan grote kerncentrales. ‘Modulair’ verwijst naar de mogelijkheid om de onderdelen van zo’n reactor deels op voorhand in een fabriek te produceren. Gestandaardiseerde productie in serie moet de constructiekosten drukken, een hindernis waar sommige nieuwe kerncentrales in aanbouw tegenaan lopen.

Welke rol kunnen ze spelen in onze toekomstige energievoorziening?

Onderzoeksinstituut EnergyVille onderzocht eerder op welke manier onze samenleving tegen 2050 netto-koolstofneutraal zou kunnen worden. In een van de scenario’s staan SMR’s dan in voor zo’n 6 gigawatt aan elektriciteitsproductie, zo’n 10 à 20 procent van het totaal. “Als de technologie rendabel is, kan ze een rol spelen in het energiesysteem van de toekomst”, zegt Pieter Vingerhoets (EnergyVille). “Maar er zijn ook scenario’s waarin we het zonder kernenergie redden.”

SMR’s komen in het vizier als mogelijke oplossing voor de wispelturigheid van zon en wind. Die vangen we nu nog op door op momenten met te weinig hernieuwbare energie gascentrales in te schakelen. Daar vormen ze een klimaatvriendelijk alternatief voor, met enkele bijkomende troeven. Zo genereert dit type reactor zeer hoge temperaturen, van 600 à 800 graden Celsius. “Dat is warmte die zeer interessant is voor industriële processen, en die we vooralsnog moeilijk zonder fossiele energiebron kunnen genereren”, zegt energie-expert Joannes Laveyne (UGent).

Daarnaast kunnen de SMR’s waterstof produceren, gegeerd als grondstof voor de industrie en als medium voor energieopslag. Dat kan zowel via een proces dat gebruik maakt van de hitte, als met de opgewekte elektriciteit, wanneer er zon en wind genoeg is. “Een mirakeloplossing wil ik deze SMR’s niet noemen, maar het scheelt toch niet veel”, zegt Laveyne. “Op papier bieden ze in elk geval verschillende voordelen.” Dat ‘op papier’ is echter geen onbelangrijk detail. “De technologie moet zich nog bewijzen”, zegt Laveyne. “Alles zal vallen of staan met de kostprijs van de opgewekte elektriciteit.”

Hoeveel de bouw van een commerciële SMR uiteindelijk zal kosten, is nog niet duidelijk. De prijs van de opgewekte elektriciteit evenmin. Een bijkomende onzekerheid is de vraag hoe concurrerende technologieën, bijvoorbeeld voor elektriciteitsopslag, intussen zullen evolueren. Die onzekerheden zijn volgens Laveyne echter geen reden om er dan maar bij voorbaat de stekker uit te trekken. “Je weet pas of dit levensvatbaar is, als je het effectief ontwikkelt.”

Adblock test (Why?)

Read Again https://news.google.com/rss/articles/CBMijAFodHRwczovL3d3dy5kZW1vcmdlbi5iZS90ZWNoLXdldGVuc2NoYXAvYmlqbmEtZWVuLW1pcmFrZWxvcGxvc3Npbmctb2YtdG9jaC1vcC1wYXBpZXItd2Fhcm9tLWJlbGdpZS1rbGVpbmUta2VybnJlYWN0b3Jlbi13aWwtYm91d2VufmI4ODRlZGNhL9IBAA?oc=5